Systemy zarządzania

Dlaczego warto wdrażać systemy zarządzania?

W dobie nasilającej się konkurencji, najważniejszym czynnikiem warunkującym utrzymanie się na rynku jest możliwość zapewnienia odpowiedniej i powtarzalnej jakości wyrobów/usług. Jakość rozumiana wielowątkowo musi być kreowana w każdym działaniu poszczególnych pracowników, dalej w każdym podprocesie, procesie a ostatecznie globalnie przez całą firmę. Pomocnym narzędziem, służącym do zarządzania tymi działaniami, na każdym ze wskazanych etapów jest wdrożenie systemu zarządzania jakością, środowiskiem czy bezpieczeństwem wyrobów. Podstawowym założeniem systemu zarządzania jest takie zorganizowanie firmy, aby nie dopuścić do wystąpienia strat związanych ze złą jakością, niebezpieczeństwem wystąpienia wyrobu niezgodnego z wymaganiami klienta, czy też niekorzystnego oddziaływania na środowisko. Dzięki wdrożeniu systemu zarządzania firma przede wszystkim zyskuje zaufanie klienta i umacnia swoją pozycję na rynku względem konkurencji, jak również staje się bardziej wiarygodna dla organów nadzoru zewnętrznego.

Podstawowe założenia systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności według ISO 22000

Norma ISO 22000 określa wymagania umożliwiające przedsiębiorstwu:
• planowanie, projektowanie, wdrażanie, prowadzenie, utrzymanie i aktualizację systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności dążącego do dostarczenia końcowych wyrobów, które zgodnie z ich użyciem będą zapewniać, że spożywana żywność jest bezpieczna dla konsumenta,
• określać i oceniać wymagania klienta i wykazać zgodność z uzgodnionymi wymaganiami klienta, które są związane z bezpieczeństwem żywności,
• wykazać skuteczną komunikację z klientami i innymi zainteresowanymi stronami w łańcuchu żywnościowym,
• wykazać zgodność z mającymi zastosowanie wymaganiami przepisów bezpieczeństwa żywności,
• zapewnienie, że spełnia ustanowioną politykę bezpieczeństwa żywności,
• uzyskać certyfikację jej systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności przez zewnętrzną organizację – certyfikacja systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności jest formalnym potwierdzeniem przez jednostkę certyfikującą poprawności funkcjonowania istniejącego systemu i jego zgodności z obowiązującymi zasadami. Efektem pozytywnie zakończonego procesu certyfikacji jest uzyskanie przez przedsiębiorstwo certyfikatu zgodności funkcjonującego systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności z wymaganiami normy.

Norma łączy w sobie elementy kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności w całym łańcuchu żywnościowym, tj.:

• programy wstępne (GMP/GHP),
• zasady systemu HACCP, zdefiniowane przez Codex Alimentarius,
• system zarządzania (podejście jest tu analogiczne jak w normie ISO 9001) oraz
• komunikację pomiędzy poszczególnymi ogniwami łańcucha.
Norma ISO 22000 może być wdrażana w każdej organizacji będącej częścią łańcucha żywnościowego, poczynając od producentów półproduktów potrzebnych do wytwarzania żywności, producentów samej żywności, gastronomii, firm transportowych i przechowalniczych, a skończywszy na firmach zajmujących się produkcją związaną z przemysłem spożywczym, produkcją opakowań, usługami czyszczenia, jak i produkcją dodatków funkcjonalnych do żywności. Zagrożenie zanieczyszczenia żywności może wystąpić na każdym etapie łańcucha dostaw, stąd też odpowiednia kontrola jest wymagana podczas całego procesu wytwarzania żywności i dostarczania jej do końcowego odbiorcy, konsumenta. Tak więc zapewnienie bezpiecznej żywności musi być osiągnięte wspólnym wysiłkiem wszystkich uczestników łańcucha dostaw.

Podstawowe założenia systemu zarządzania jakością według ISO 9001

Wymagania normy opierają się na następujących zasadach:
• zorientowanie na klienta (pozycja organizacji na rynku jest zależna od jej klientów);
• przywództwo (kierownictwo organizacji wypracowuje kierunki rozwoju);
• zaangażowanie ludzi (najcenniejszym dobrem organizacji są ludzie);
• podejście procesowe (skuteczność i efektywność organizacji zależą w głównej mierze od jakości realizowanych w niej procesów);
• doskonalenie (stałym celem organizacji jest ciągłe doskonalenie realizowanych w niej procesów);
• rzeczowe podejście do podejmowania decyzji (podejmowanie decyzji opiera się na analitycznej, logicznej bądź intuicyjnej analizie wszelkich dostępnych danych i informacji);
• wzajemne korzyści w stosunkach z dostawcami (tworzenie wzajemnie korzystnych stosunków z dostawcami materiałów i usług stanowi dla organizacji gwarancję wysokiej jakości).
Dla osiągnięcia skutecznego systemu zarządzania jakością niezbędne jest zastosowanie podejścia opartego na ryzyku. Przedsiębiorstwo powinno planować i wdrażać działania, które uwzględniają ryzyka i szanse.

Podstawowe założenia systemu zarządzania środowiskowego według ISO 14001

• pomoc przedsiębiorstwom, niezależnie od charakteru, wielkości i rodzaju, w zarządzaniu wpływem ich działań, wyrobów i usług na środowisko;
• minimalizacja oddziaływania na środowisko i efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów na każdym etapie prowadzonej działalności;
• określenie polityki środowiskowej przedsiębiorstwa oraz celów i zadań środowiskowych;
• uregulowanie i zarządzanie tymi działaniami przedsiębiorstwa (aspektami środowiskowymi), które mają lub mogą mieć wpływ na środowisko naturalne;
• stworzenie warunków do takiego funkcjonowania przedsiębiorstwa, by mogło w systematyczny i zorganizowany sposób zmniejszać negatywny wpływ na środowisko naturalne;
• poprawianie środowiskowych efektów działalności;
• łagodzenie niekorzystnego wpływu warunków środowiskowych na organizację;

Standardy BRC Food, IFS, FSSC 22000, BRC CP, ISO 22716, BRC Packaging and Packaging Materials, GlobalGAP, GMP+

Wymagania klientów/producentów/detalistów rynku produktów żywnościowych, opakowaniowych, paszowych czy kosmetycznych często ukierunkowane są na wymóg posiadania przez ich dostawców konkretnego standardu dedykowanego danemu rodzajowi produkcji. Generalną zasadą obowiązującą w standardach:
• BRC Food
• IFS
• FSSC 22000
• BRC CP
• ISO 22716
• BRC Packaging and Packaging Materials
• GlobalGAP
• GMP+
jest zapewnienie odpowiedniej jakości i bezpieczeństwa oferowanych wyrobów. Zakres wymagań zależy od specyfiki produkowanych wyrobów i dotyczy zasad dobrych praktyk produkcyjnych i higienicznych (GMP/GHP) oraz kontroli wyrobu i procesu.

Doskonalenie procesów produkcyjnych w oparciu o narzędzia Lean Manufacturing

Optymalizacja procesów realizowanych w przedsiębiorstwie to główny cel Lean Manufacturing. W celu wzmocnienia działań w obszarze zapewnienia bezpieczeństwa i jakości żywności coraz więcej przedsiębiorstw wspiera się narzędziami Lean Manufacturing. Lean Manufacturing oznacza „wyszczuplone” lub „odchudzone” zarządzanie. Odchudzona produkcja umożliwia produkowanie coraz więcej przy niższych nakładach, co oznacza mniej ludzkiego wysiłku, czasu i miejsca. Idea lean polega na doskonaleniu procesów w przedsiębiorstwie poprzez usunięcie marnotrawstwa:
– nadprodukcji,
– czasu (oczekiwanie),
– transportu,
– zbędnego przetwarzania,
– składowania (zapasy),
– ruchu,
– produkowania wadliwych produktów.
Do najczęściej stosowanych narzędzi (metod i technik) należą m.in.:
– standaryzacja,
– metoda szybkiego przezbrajania maszyn (SMED);
– technika mapowania strumienia wartości (VSM);
– system utrzymania porządku 5S;
– technika przepływu materiału sterowana przez system ssania (kanban);
– system zapobiegania błędom (Poka-Yoke);
– system utrzymania sprawności maszyn (TPM);
– metoda produkcji dokładnie na czas (JIT);
– autonomiczny system wykrywania braków (judoka);
– technika sygnalizacji nieprawidłowości (andon).